Türk Edebiyatı'nda Şahmaran
Şahmeran tanınmış bir hikâyenin kahramanıdır. Türk Edebiyatında bu konuyu ilk defa 15. yüzyılda 2. Murat devri şairlerinden Abdi Musa yazdığı "Camasbname" adlı mesnevide işlemiştir. Şairi hakkında fazla bilgimizin olmadığı bu eser. 1429 yılında tamamlanmıştır. Mesnevi adını hikâyenin kahraman¬larından biri olan Camasb'dan almıştır. Eserin bilinen on nüshası vardır. Camasbname'deki biçimiyle hikâye, aslında birbirinin içine yerleştirilmiş üç ayn hikâyeden meydana gelmiştir, a- Canıasb ve Şahmeran Hikâyesi b- Bulukiya Hikâyesi c- Cihanşah Hikâyesi. Mesnevideki biçimiyle hikaye Arap hikâye geleneğine has bir nitelik olarak bilinen "çerçeveli hikâye" örneğidir. Abdi'nin bu mesnevisin¬den başka 1780 tarihinde istinsali edilmiş ünlü bir Camasbname daha vardır. Bu eser daha sonra kısaltılarak Mümtazetü'l-emasil, Şahmeran Hikâyesi adıyla yayınlanmıştır.
Camasbname, zamanla basitleştirilerek halk hikâyesi biçimine getirilmiştir. Şahmeran hikâyesi adıyla yapılmış birçok modern baskılan vardır. Son baskısı Hakiki Şahmeran Hikâyesi adı altında İstanbul'da yapılmıştır (1973).
Bir epizodu da Dattalname'de bulunan Şahmeran hikâyesi za¬manla sözlü geleneğe geçerek bir halk masalına dönüşmüştür. Masalın Ankara, Niğde, Gönen ve Kırşehir'den yedi varyantı tesbit edilmiştir.
Şahmeran Hikâyesi Türk sözlü geleneğinde halk efsanesi olarak da yaşamaktadır. Daha 19. yüzyılda, Tarsus'a uğrayan Alman sey¬yahı Fürst Püekler-Muakau duyduğu bir Şahmeran Efsanesf'ni seya¬hatnamesine almıştır. Bu efsanenin günümüzde Ankara ve Mudurnu'dan da tesbit edilmiş varyantları vardır.
Türk edebiyatında karşılaştığımız Şahmeran Hikâyesi'nin kaynağı hakkında değişik görüşler ileri sürülmüştür. E.,J.W. Oibb, hikâyenin kaynağının Binbir Gece Masalları olduğunu, hatta bu¬nun Bİnbir Gece Masallarından biri olan "Hasib Kerlmeddin ve Şahmaran Hikâyesinin manzum çevirisi olduğunu yazmıştır. [A History of Ottoman Peetry, I^ondon 1904.1.432) buna karşılık İrene Melikof-Sayar. Tabarl tarihini kaynak olarak göstermişlir. "Gibb'in belirttiği gibi Şahmeran hikâyesi Binbir Gere Masallan'ndan biridir."
Enno Littmann, Bulukiya hikâyesinin Yahudi kökenli olduğunu, Hasib Kerimeddin ve Şahmcran hikâyesinin de büyük bir ihtimalle Mısır kökenli olduğunu İleri sürmüştür. Buna karşılık Jan rtypka, Şahmeran Hikâyesi'nin kaynağının muhtemel olarak İran'da aranması gerektiğini söylemektedir. Iranîsehe Literaturgeshchiclıte, I-eipzig 1959, 503).
http://www.enerjiokulu.com/paranormal_varliklar/2568-turk_edebiyatindaki_sahmeran.html
Camasbname, zamanla basitleştirilerek halk hikâyesi biçimine getirilmiştir. Şahmeran hikâyesi adıyla yapılmış birçok modern baskılan vardır. Son baskısı Hakiki Şahmeran Hikâyesi adı altında İstanbul'da yapılmıştır (1973).
Bir epizodu da Dattalname'de bulunan Şahmeran hikâyesi za¬manla sözlü geleneğe geçerek bir halk masalına dönüşmüştür. Masalın Ankara, Niğde, Gönen ve Kırşehir'den yedi varyantı tesbit edilmiştir.
Şahmeran Hikâyesi Türk sözlü geleneğinde halk efsanesi olarak da yaşamaktadır. Daha 19. yüzyılda, Tarsus'a uğrayan Alman sey¬yahı Fürst Püekler-Muakau duyduğu bir Şahmeran Efsanesf'ni seya¬hatnamesine almıştır. Bu efsanenin günümüzde Ankara ve Mudurnu'dan da tesbit edilmiş varyantları vardır.
Türk edebiyatında karşılaştığımız Şahmeran Hikâyesi'nin kaynağı hakkında değişik görüşler ileri sürülmüştür. E.,J.W. Oibb, hikâyenin kaynağının Binbir Gece Masalları olduğunu, hatta bu¬nun Bİnbir Gece Masallarından biri olan "Hasib Kerlmeddin ve Şahmaran Hikâyesinin manzum çevirisi olduğunu yazmıştır. [A History of Ottoman Peetry, I^ondon 1904.1.432) buna karşılık İrene Melikof-Sayar. Tabarl tarihini kaynak olarak göstermişlir. "Gibb'in belirttiği gibi Şahmeran hikâyesi Binbir Gere Masallan'ndan biridir."
Enno Littmann, Bulukiya hikâyesinin Yahudi kökenli olduğunu, Hasib Kerimeddin ve Şahmcran hikâyesinin de büyük bir ihtimalle Mısır kökenli olduğunu İleri sürmüştür. Buna karşılık Jan rtypka, Şahmeran Hikâyesi'nin kaynağının muhtemel olarak İran'da aranması gerektiğini söylemektedir. Iranîsehe Literaturgeshchiclıte, I-eipzig 1959, 503).
http://www.enerjiokulu.com/paranormal_varliklar/2568-turk_edebiyatindaki_sahmeran.html
Yorumlar
Yorum Gönder